نامه محیط زیستی ها به روحانی هرگونه طرح انتقال آب از دریای خزر را متوقف كنید
به گزارش فاما كیش صاحب نظران حوزه محیط زیست در واكنش به طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی واكنش نشان داده و در مخالفت با این مورد به حسن روحانی نامه نوشتند.
به گزارش فاما كیش به نقل از خبر آنلاین، در این نامه با مبحث مخالفت با طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی ایران، آمده است:
با توجه به این كه چندی قبل سخنگوی دولت محترم اعلام نمودند كه جنابعالی اصراری بر اجرای طرح انتقال آب از دریای خزر به استان سمنان نداشته و به نظر كارشناسان احترام می نهید، ما امضاكنندگان این نامه، شامل گروهی متخصص دانشگاهی و كنشگر در زمینه های آب، كشاورزی، محیط زیست، منابع طبیعی، اقتصاد، زمین شناسی، جغرافیا، زلزله، جامعه شناسی...، در مقام شهروندان عادی دغدغه مند حال و آینده‌ی ایران كه به نهادهای دولتی و بنگاه های اقتصادی بزرگ وابستگی نداریم، علل مخالفت خویش را با طرح انتقال آب خزر به كویر مركزی به شرح زیر اعلام می داریم:
۱- علل اقتصادی؛ طبق برآوردهای اولیه، صرفنظر از خسارت های سنگین محیط زیستی، حدود بیست هزار میلیارد تومان برای اجرای این طرح لازم است؛ تجربه هم نشان داده كه این هزینه چند بار افزایش خواهد یافت. در شرایط نیمه كاره ماندن صدها طرح در كشور به دلیل كمبود بودجه، و به علت مبهم بودن گزارش هزینه-فایده‌ی طرح، پایین بودن راندمان مصرف آب دركشاورزی با شیوه هایی كه حالا در كشور متداول می باشد، لزوم پیشگیری از اسراف منابع مالی در شرایط تحریم، و به این علت كه همچنان بیشترین میزان آب مصرفی كشور صرف تولید محصولات پرحجم و نسبتاً كم قیمت می شود و كار ناچیزی در زمینه‌ی اشتغال ها و ثروت آفرینی های پربازده صورت گرفته، صرف بودجه ای چنین عظیم برای انتقال دویست میلیون مترمكعب آب هیچ توجیهی ندارد. با یك حساب ساده می توان دریافت كه با بیست هزار میلیارد تومان می توان به هر خانوار سمنانی بیشتر از یك میلیارد ریال اختصاص داد؛ آیا مدیریت استان نمی تواند با برنامه ریزی، این سرمایه‌ی عظیم را صرف فراهم ساختن زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری متناسب با اقلیم و استعدادهای بومی استان سمنان كند تا تحولی بزرگ در اقتصاد و رفاه آنجا رخ دهد؟ بدیهی است كه اگر رفتارها با منابع آب تغییر نكند، عرضه‌ی آبِ بیشتر فقط سبب ادامه‌ی روند كنونی، و افزایش فساد و بی اعتنایی به ارزش این نعمت خداوندی می شود.
در همین زمینه، جای پرسش است كه با عنایت به هزینه های سنگینی كه صرف سوخت برای پمپاژ این حجم از آب خواهد شد، و همینطور درنظر گرفتن هزینه های دائمی برای نگهداری تأسیسات پیچیده‌ی نمك زدایی و انتقال، طراحان پروژه چه دلایلی در توجیه آن دارند؟
۲- علل امنیتی؛ با عنایت به این كه جمهوری اسلامی ایران، باوجود شرایط ناپایدار منطقه و انواع فشارهای خارجی، تابحال از ثبات و امنیت خوبی برخوردار بوده و حفظ این ثبات خواست همه‌ی ایرانی ها است، هرگونه اقدامی كه به اختلاف های داخلی دامن بزند، عملی ناشایست خواهد بود. مردمان مناطق حاشیه‌ی دریای خزر و سمنان، از قرن ها پیش مراوده و همبستگی عمیقی داشته و مبادله های اقتصادی و اجتماعی خویش را برپایه‌ی استعدادهای دو منطقه‌ی كاملاً متفاوت به خوبی و برپایه‌ی بُرد بُرد تنظیم می كرده اند. اما، طرح انتقال آب از دریای خزر به جهت این كه تأثیرات بسیار سنگینی بر زیست انسانِ حاشیه‌ی دریای خزر دارد، با واكنش سخت اهالی استان های شمالی روبرو است. ضمن آن كه حداكثر یك توسعه‌ی ناپایدار با اثرات محلی كم دامنه در مقصد ایجاد خواهد كرد، اما به دلیل ایجاد توهمِ موجود بودن آب، می تواند اهالی استان سمنان را از اتكا به پتانسیل های منطقه‌ی خود منحرف سازد كه این امر مخل امنیت بلند مدت اجتماعی آنان خواهد بود. یادآور می شود كه خیلی از امضاكنندگان این نامه، اهل استان سمنان و دیگر مناطق كویری هستند.
از جنبه‌ی پدافند غیرعامل هم لازم است توجه داشته باشیم كه طرح های بزرگ انتقال آب، بخصوص چنین طرحی كه مقرر است با گذر لوله های عظیم از ده ها كیلومتر مسیر كوهستانی اجرا شود، صدمه پذیری كشور در مقابل حملات تروریستی یا خارجی، بهانه جویی های كشورهای همسایه، و خطرات طبیعی مانند زمین لرزه و رانش زمین را به شدت می افزایند.
۳- علل اجتماعی؛ از منظر سیاست داخلی، اجرای طرح انتقال آب خزر با سخنان حضرتعالی در مبارزه های انتخاباتی در خصوص لزوم پیشگیری از بی انضباطی مالی، ریخت وپاش بودجه، و بی توجهی به مسایل محیط زیستی در دولت های پیشین مغایرت دارد. این طرح همینطور با سخنان جنابعالی در افتتاحیه‌ی «همایش بین المللی مبارزه با گردوغبار» (تهران ۱۲ تا ۱۴ تیر ۱۳۹۶) كه به عواقب منفی طرح های سدسازی و انتقال آب اشاره كردید، و هم با سخنان وزیر محترم نیرو در «اجلاس هم اندیشی با متخصصان علوم آب و محیط زیست» (پژوهشگاه نیرو، دهم اسفند ۹۶) كه لزوم مدیریت مصرف به جای عرضه‌ی بیشترِ آب را یادآور شدند، مغایرت دارد. این دوگانه گویی ها، اساسا سبب تضعیف اعتماد عمومی و سرمایه‌ی اجتماعی خواهد شد، بخصوص آن كه تشكل های محیط زیستی و خیلی از دیگر جریان های اجتماعی، به شدت مخالف اجرای این طرح هستند.
۴- علل مبتنی بر ارزیابی تطبیقی؛ پژوهش های پرشمار توسط متخصصان مستقل كه در منابع مختلف در دسترس هستند، و همینطور گزارش هایی كه توسط سازمان بازرسی كل كشور تهیه شده، نشان دهنده‌ی این است كه بیشتر طرح های بزرگ سدسازی و انتقال آب فقط به درصد كوچكی از هدف های اعلام شده‌ی اولیه دست یافته یا اصلاً به آن هدف ها نرسیده اند. در مقابل، همه‌ی این طرح ها، اثرات و عواقب سنگین اقتصادی و اجتماعی داشته اند. در چنین شرایط، لزوم دارد كه كارنامه‌ی وزارتخانه‌ی مسئول تأمین آب كه باوجود سرمایه گذاری های كلان مادی نتوانسته مدیریت شایسته و وضعیت پایداری را برای منابع آب فراهم سازد، مورد بازبینی انتقادی قرار گیرد تا شیوه های پرخطای گذشته به شكل بنیادی اصلاح گردد.
به عنوان فقط یك مثال، به سیل های اسفند و فروردین گذشته اشاره می نماییم كه نشان داد با وجود صدها سد كه با صرف ده ها میلیارد دلار هزینه ساخته شده و در اسناد اولیه‌ی بیشتر آنها «مهار سیل» یكی از توجیهات بوده، صدمه پذیری جوامع محلی در مقابل سیل نه تنها كمتر نشده بلكه بسیار هم افزایش یافته است؛ بخصوص آن كه تغییرات اقلیمی كره‌ی زمین و افزایش «شرایط حدّی»، سیل ها و خشكسالی های ناگهانی را بیشتر كرده است.
یادآور می شود كه طرح های بزرگ انتقال آب دیگری كه در جهان اجرا شده (و غالباً انتقال آبِ شیرین رودخانه ها بوده) باعث بروز تغییرات فاجعه بار در سرزمین ها شده اند. در این حوزه، طرح های انتقال آب در شوروی سابق و چند كشور افریقایی كه باعث خشك شدن دو دریاچه‌ی عظیم آرال و چاد شد، به نمونه های شاخص در نشان دادن اثر مخرب دستكاری های بزرگ بشری در زمین بدل شده اند.
۵- علل مربوط به قوانین داخلی و تعهدات بین المللی؛ طرح انتقال آب از دریای خزر مصداق بارز تخطی از اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی است كه فعالیت اقتصادی همراه با «تخریب غیرقابل جبران محیط زیست» را ممنوع دانسته است. این طرح، همینطور به دلیل آن كه سالانه در حدود تولید یك نیروگاه پانصد مگاواتی برق مصرف خواهد كرد، مغایر با تعهدات ایران در «كنوانسیون تغییرات آب وهوا» در خصوص كاهش انتشار گازهای گلخانه ای است. یادآور می شود كه ایران، یكی از بالاترین نرخ های انتشار گازهای گلخانه ای در جهان را نسبت به تولید ناخالص داخلی دارد.
۶- علل مربوط به محیط زیست و منابع طبیعی؛ استدلال هایی كه از جانب حامیان طرح عنوان می شود، مانند این كه در این طرح فقط چهل هكتار جنگل از بین می رود یا سالانه فقط دویست میلیون مترمكعب آب از دریا برداشت می شود، گذشته از این كه كوچك سازی ابعاد طرح و تجاهل العارف نسبت به خطرات كار است، ساده سازی مبحث حیات طبیعی كه برمبنای سیستم های بسیار پیچیده‌ی خلقت عمل می كند هم هست. از آن جا كه درك كامل این سیستم ها برای انسان درعمل ممكن نیست، لزوم دارد كه هرگونه دستكاری در طبیعت با حداكثر احتیاط ممكن صورت گیرد. شیرین سازی آب در ساحل یك دریاچه یا دریای بسته، اثرات سنگینی بر آب های كناره كه تا حد زیادی مسئول حیات كل پهنه‌ی آب است، برجا می گذارد. امروزه دریای خزر گرفتار آلودگی سنگین ناشی از دفع پساب چندهزار روستا و شهر، پساب نیروگاه نكا (كه در نزدیكی مكان درنظر گرفته شده برای برداشت آب دریا قرار دارد)، دفع غیراصولی زباله، فعالیتهای نفتی، و پرورش ماهی در قفس است. اضافه كردن پسابِ دستگاه های آب شیرین كن اساسا اثر تجمعی بر این آلودگی ها خواهد داشت. با عنایت به بسته بودن دریای كاسپین، افزایش هر مقدار آلودگی، خطر انقراض ماهیان خاویاری، كیلكاماهیان، ماهی آزاد، (و فوك خزری) را كه هم اینك هم در شُرف انقراض هستند، تشدید خواهد نمود و بر فعالیتهای صیادی، اثر منفی زیادی خواهد گذاشت. گسستگی دو بخش جنگل بر اثر عبور خط انتقال هم باعث برهم ریختن نظم خدادادیِ رویشگاه در پهنه ای به وسعت صدها برابر خط گسست می شود. جنگل های هیركانی كه بخش سالم آنها وسعتی كمتر از یك درصد خاك ایران دارد، بعنوان یك میراث ملی و بشری، و بعنوان یك جاذبه ی گردشگری كه نقش اساسی در اقتصاد استان های شمالی كشور دارد، نیازمند مراقبت كامل است و نه آن كه هر چند وقت یك مرتبه با توجیهاتی مانند لزوم اشتغال زایی و توسعه، بخشی از آن تخریب شود.
بررسی دقیق گزارش ارزیابی توسط مشاور طرح نشان داده است كه اطلاعات این گزارش غلط است و ابعاد مخرب اجرای طرح بررسی نشده است. همچنین، با عنایت به این كه بخش زیادی از مسیر موردنظر كوهستانی است، یادآور می شود كه حساسیت زیستبومی محیط های كوهستانی بسیار بالا است و این محیط ها مستعد رانش و فرسایش هستند. از آنجائیكه كوه ها برای كشور خشك ما از جنبه‌ی تولید آب اهمیت بسیار دارند و دستكاری در آنها به صورت معمول باعث تخریب های شدید و به هم ریختن آبراهه ها می شود، اجرای چنین پروژه‌ی عظیم، با هدف اعلام شده كه تأمین آب است مغایرت دارد.
در آخر توجه حضرتعالی را به این نكته‌ی مهم جلب می نماییم كه حفظ یكپارچگی این سرزمین، نیازمند توجه جدی به آمایش سرزمین و توسعه‌ی متناسب با استعدادهای ذاتی هر منطقه است. در كشوری با تنوع اقلیمی و استعدادی، چیدمان توسعه نباید به سمت ایجاد جزیره های مجزای استانی و فراهم كردن همه‌ی امكانات صنعتی، كشاورزی، گردشگری و دانشگاهی در تك تك استان ها باشد. شما بعنوان كسی كه سال ها دبیر شورایعالی امنیت كشور بوده اید نیك می دانید كه بهترین راه حفظ یكپارچكی كشور، برقرار ساختن پیوندهای فرهنگی و اقتصادی میان مناطق مختلف كشور در عین توجه به تفاوت های اقلیمی و استعدادهای هر منطقه است. بنابراین لزوم دارد كه از رقابت ناسالم میان استان ها برای به دست آوردن امكاناتی كه توانمندی ذاتی آنرا ندارند، جلوگیری شود. طبیعی است با شروع این پروژه، رییسان جمهوری كه در سال های آینده از استان های دیگری مدیریت كشور را به عهده خواهند گرفت، در فشار از جانب هم استانی ها مجبور به موافقت با پروژه های مشابه خواهند شد. چنان كه امكان دارد كشورهای همسایه هم تشویق به دستكاری های مشابه در دریای خزر شوند.
با توجه به این موارد، خواهشمند است دستور توقف كامل هرگونه عملیات در ارتباط با طرح انتقال آب از دریای خزر به استان سمنان را صادر فرمایید. تردیدی نیست كه اجرای این طرح، و ادامه دادن شیوه های پیشین مدیریت آب (كه متأسفانه در لایحه‌ی بودجه‌ی سال ۱۳۹۹ هم مشهود است) نه تنها مشكلات منابع آبی سمنان و دیگر استان ها را حل نخواهد كرد، بلكه كشور را با معضل های پیچیده تری روبرو خواهد ساخت.
ثمر مرتضوی، عضو هیئت علمی و معاون دانشكده‌ی منابع طبیعی دانشگاه ملایر
حجت میان آبادی، پژوهشگر دیپلماسی آب و استادیار دانشكده كشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
شهرام شفیعی بانج، عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور
مهتا بذرافكن، مدرس دانشگاه، جامعه شناس و پژوهشگر حوزه‌ی اجتماعی آب
احمد رحمانی، رئیس انجمن اعضای هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور
مژگان جمشیدی، كارشناس ارشد محیط زیست، روزنامه نگار
زهرا قلیچی پور، متخصص محیط زیست و عضو هیئت علمی دانشگاه حكیم سبزواری
حمید درودیان، استادیار اكولوژی كشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان
محمود معلمی، استادیار بازنشسته‌ی پژوهش در مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور
مهدی معتق، استاد مركز علوم تحقیقات زمین دانشگاه لایبنیتز آلمان
حسین آخانی، استاد زیست شناسی دانشگاه تهران
عبدالحسین وهابزاده، بوم شناس
كاوه فرهادی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور و مدرس رشته‌ی مدیریت و كارآفرینی
بیژن فرهنگ دره شوری، بوم شناس
احمد آل یاسین، پژوهشگر حوزه‌ی آب و توسعه‌ی پایدار
اویس ترابی، مدرس دانشگاه و متخصص حوزه‌ی آب و محیط زیست
محمدحسین ایران نژاد پاریزی، عضو هیئت علمی دانشكده‌ی منابع طبیعی دانشگاه یزد
عطاءالله ابراهیمی، دانشیار دانشكده‌ی منابع طبیعی دانشگاه شهركرد
فرهاد كی مرام، عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات علوم شیلاتی
دلاور شهباززاده، عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات علوم شیلاتی
شهرام دادگر، عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات علوم شیلاتی
شهلا جمیلی، عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات علوم شیلاتی
مسعود مولانا، دبیر شبكه‌ی تشكل های محیط زیست و منابع طبیعی
مسعود برهانی، عضو هیئت علمی مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
مهدی زارع، مدیر گروه زلزله شناسی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی
حمیدرضا عباسی، عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور
پریسا پناهی، عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور
مهدی فرحپور، دانشیار پژوهش، بازنشسته‌ی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور
مجتبی پاكپرور، عضو هیئت علمی مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
نصرت الله صفاییان، استاد بازنشسته‌ی بوم شناسی دانشگاه مازندران
عباس محمدی، كنشگر محیط زیست و پژوهشگر حوزه‌ی كوهستان
مریم شكری، استاد بازنشسته‌ی گیاه شناسی دانشگاه مازندران
احمد ستوده، دانشیار دانشكده‌ی محیط زیست دانشگاه یزد
سید علیرضا موسوی، استادیار دانشكده‌ی منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان
حسین محمودی، عضو هیئت علمی پژوهشكده‌ی علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی
خدیجه گلین مقدم، مدرس دانشگاه فرهنگیان، كنشگر محیط زیست
رضا اخوان، عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور
انوشیروان شیروانی، دانشیار دانشكده‌ی منابع طبیعی دانشگاه تهران
غلامرضا امینی رنجبر، عضو هیئت علمی و رئیس پیشین مؤسسه‌ی تحقیقات شیلات و آبزیان، و عضو هیئت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات خاك و آب
محمد خسروشاهی، رئیس بخش تحقیقات بیابان در مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور
رحیم ملك نیا، جنگل شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان
محمد درویش، رئیس كمیته‌ی محیط زیست در كرسی سلامت اجتماعی یونسكو
حسن روحی پور، دانشیار پژوهش، سردبیر فصلنامه‌ی علمی پژوهشی تحقیقات بیابان
كامبیز مشتاق گوهری، عضو هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان، مدیركل پیشین دفتر طرح های كالبدی وزارت راه و شهرسازی
عارف اقوامی مقدم، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، نویسنده در حوزه‌ی مدیریت شهری
سیدآهنگ كوثر، استاد بازنشسته‌ی پژوهش آبخوانداری
مهرداد محمدنیا، دانشیار بازنشسته و متخصص خاك شناسی
غلامرضا چابكرو، استاد اقتصاد دانشگاه سلطان قابوس عمان
غلامرضا باژیان، متخصص اكولوژی مرتع
محسن بذرافشان، دانشیار پژوهش و متخصص اصلاح نباتات
ماشاالله حسینی، عضو هیئت علمی مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
سیدحمید مصباح، پژوهشگر و متخصص آبخیزداری
سیدمرتضی مرتضوی، پژوهشگر و متخصص جنگل شناسی
مظاهر صفدریان، متخصص تغذیه‌ی دام
منصور اسفندیاری بیات، مهندس منابع آب
ناصر عبداللهی پناه، متخصص مرتعداری
آرمان بخشی جهرمی، متخصص ترویج كشاورزی، گرایش قوانین آب
اصغر عبدلی، دانشیار جانورشناسی آبزیان، پژوهشكده‌ی علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی
علی سرزعیم، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
مرتضی جمالی، دیرنه بوم شناس موسسه‌ی تحقیقات اكولوژی و تنوع زیستی مدیترانه، فرانسه
۲۳۵۲۳۲
این مطلب فاما کیش را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب