مدیركل میراث فرهنگی لرستان:
مجموعه فلک الافلاک به پرونده ثبت جهانی گره خورده است
به گزارش فاما کیش، لرستان مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان در جواب انتقادات از پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد مطرح کرد: عنوان اثر در پرونده از ابتدا «دره خرم آباد» با همه پیوست های آن بود و تک تک بناهایی مانند قلعه که محل موزه دیرینه شناسی است به این پرونده گره خورده اند.
عصر سه شنبه ششم خرداد ماه که خبر رای مثبت «ایکوموس» و راهیابی پرونده ثبت «دره خرم آباد» به «کمیته جهانی میراث» انتشار یافت، عده ای از کنشگران و فعالان رسانه ای و مجازی، نسبت به محتوای این خبر تاریخی واکنش های منفی نشان دادند و با استناد به قسمتی از اظهارات مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان درباب جوابیه ایکوموس (نهاد مشورتی وابسته به سازمان بین المللی یونسکو) بر اساس این که «دره خرم آباد با محوریت محلهای قبل از تاریخ واجد ارزش جهانی شناخته شده و ثبت آن به کمیته میراث جهانی سفارش شده است و بعد از تکمیل پژوهش های باستان شناختی و میان رشته ای تپه «فلک الافلاک» و انتشار نتایج آنها، این مجموعه تاریخی مجدداً مورد بررسی قرار خواهد گرفت.»؛ جزییات پرونده ثبت جهانی این دره تاریخی را به چالش کشیده و آنرا به کوتاهی مسئولان ذیربط نسبت دادند.
در این جهت عطا حسن پور -مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان- امروز هشتم خرداد ماه در جلسه ای که به همت «بنیاد ایران شناسی شعبه لرستان» و با حضور نمایندگان تشکل های مردم نهاد، فعالان فرهنگی اجتماعی و خبرنگاران در سالن اجتماعات این اداره کل برگزار گردید، با اشاره به جایگاه کشور از نظر ثبت جهانی آثار تاریخی اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران در رتبه بندی ثبت جهانی آثار تاریخی جزء ۱۰ کشور اول بشمار می رود و با ۲۸ اثر ثبت شده، مقام نهم دنیا را دارد که «دره خرم آباد» بیست و نهمین اثر ثبتی ایران خواهد بود.
وی در جواب واکنش های رسانه ها و کاربران فضای مجازی به تغییر عنوان اثر در پرونده ثبت جهانی و ابهاماتی درباب حذف قلعه فلک الافلاک، اشاره کرد: برداشت منتقدان درباب عنوان اثر درست نیست؛ چونکه دره خرم آباد از سال ۲۰۰۷ با همین عنوان در لیست موقت یونسکو به ثبت رسیده است و هیچ کشوری نمی تواند بدون ثبت در لیست موقت، موفق به ثبت جهانی یک اثر شود.
پل های تاریخی لرستان در لیست موقت قرار دارند
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اعلان اینکه هم اکنون دو اثر در لیست موقت قرار دارند، اضافه کرد: پل های تاریخی لرستان هم در لیست موقت قرار دارند.
حسن پور اضافه کرد: وقتی اثری از لیست موقت، نامزد لیست جهانی می شود توسط «ایکوموس» یا همان نهاد مشورتی وابسته به یونسکو مورد ارزیابی قرار گرفته و پرونده ثبت جهانی در این نهاد کاملا محرمانه بوده و پلمب می شود و تا زمان بارگذاری نتایج ارزیابی در سایت رسمی ایکوموس، هیچ امکانی برای رایزنی و تقلب وجود نداشته و هیچک س از سرنوشت پرونده اطلاعی ندارد.
وی افزود: پس از اعلام نظر ارزیاب در ایکوموس، پایش گزارش ارسالی با هدف کسب ارزش های برجسته جهانی اثر شروع می شود و هر اثری که حداقل یک ارزش برجسته را دارا باشد قابل ثبت خواهد بود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اعلان اینکه برای پرونده های ثبت جهانی در ایکوموس چهار سرنوشت متصور است، بیان کرد: ثبت اثر، عدم ثبت، به تعویق افتادن(دیفر) و برگشت اثر برای رفع مشکلات حفاظت و مدیریت(ریفر) در انتظار پرونده های ارسالی برای ثبت جهانی است که در دهه اخیر، پرونده های ایران عموما به تاخیر افتاده و یا بازگشت داده شده که به عنوان نمونه می توان به «هگمتانه»، «منظر فرهنگی ماسوله»، «ارسباران»، «منظر دیرینه شناسی ساسانی» و ده ها اثر تاریخی دیگر از سال ۲۰۰۳ تا حالا اشاره نمود و خیلی به ندرت اتفاق افتاده که اثری در مرحله ایکوموس ثبت موقت شود.
بیش از ۹۵درصد مسیر ثبت جهانی را پیموده ایم
حسن پور با اعلان اینکه ششم خرداد ماه جاری، خلاصه جوابیه ایکوموس بارگذاری و اصل جوابیه به شماره ۱۷۴۴ برای عموم قابل دسترس است، افزود: این پرونده کاملا شفاف است و هر کس اطلاعات کمی از روند ثبت جهانی داشته باشد می داند بهترین رای صادر شده و دستمان را برای اضافه کردن تپه فلک الافلاک باز گذاشته است. پس بیان تعابیر غیرعلمی و غیرتخصصی ناامیدی را به جامعه تزریق نکنیم.
وی اشاره کرد: این یک افتخار تاریخی ماندگار است که دره خرم آباد بدون هیچ مشکلی از نظر ایکوموس در لیست موقت ثبت قرار گرفته است و بدین معناست که ما ۹۵ درصد مسیر را پیموده ایم و در کمیته میراث جهانی فقط تاییدیه را دریافت خواهیم کرد که این بعد از سال ها مشقت حاصل شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اعلان اینکه کمیته میراث جهانی دارای ۲۱ عضو است که چهل و هفتمین جلسه آن با موضوعات مختلف همچون ثبت جهانی دره خرم آباد در تیرماه سال جاری در مقر یونسکو در پاریس برگزار می شود، در جواب ابهامات منتقدان درباب حذف «قلعه فلک الافلاک» از پرونده ثبت، اظهار داشت: عنوان اثر در پرونده از ابتدا «دره خرم آباد» با همه پیوست های آن بود و به سبب دغدغه هایی که وجود داشت مجموعه به آن افزوده شد و تک تک بناهایی مانند قلعه که محل موزه دیرینه شناسی است به این پرونده گره خورده است.
وی افزود: دره خرم آباد از تنگ شبیخون و «غار کلدر» در شمال تا «غار کنجی» در جنوب و «غار یافته» در غرب گسترده شده است و مساحتی بیش از ۴۱۴ هکتار عرصه و حریم بالاتر از ۷۰۰۰ هکتار را شامل می شود یعنی کل دره ثبت می شود؛ پس «چون که صد آمد نود هم پیش ماست».
نباید با نگاه غیرتخصصی این موفقیت بزرگ را نادیده بگیریم
حسن پور اشاره کرد: نباید با نگاه غیرتخصصی این موفقیت بزرگ را نادیده بگیریم، به عنوان مثال آیا می شود برای یک ملک سندی صادر اما اجزای درون آن قید نشوند؟ آیا می شود توریست به دره خرم آباد بیاید اما از دیدن مجموعه فلک الافلاک و موزه صرف نظر کند. مرکزیت این ثبت با مجموعه فلک الافلاک است.
وی با تأکید براینکه آیا می شود دره خرم آباد با محلهای قبل از تاریخ ثبت گردد و مجموعه فلک الافلاک که موزه دیرینه شناسی و محل نگه داری نتایج این دره است، جزء آن نباشد، بیان کرد: موزه یکی از پیوست هایی است که محلهای قبل از تاریخ را به فلک الافلاک پیوند می زند و یا بنایی مثل باشگاه افسران که مرکز گردهمایی و راهنمایی گردشگران است و در مجموعه قرار دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اعلان اینکه ایکوموس دره را با محوریت محلهای قبل از تاریخ پذیرفت و این عنوان راه را برای الحاق تپه فلک الافلاک که قلعه هم جزئی از آنست باز گذاشت، افزود: عنوان سایت های قبل از تاریخ، پیشنهاد ایکوموس برای تسهیل در الحاق تپه در مراحل بعدی بود. از نظر آنان، این تپه از ارزش های برجسته بالقوه برخوردارست به هر حال تشخیص با ایکوموس و کمیته جهانی میراث است و ما هر آن چه اطلاعات نیاز بوده از خاصیت های باستان شناسی، معماری، راهبردی، آب، فنی و... را ارسال کرده ایم.
پیش از این هیچ کاوش علمی در تپه فلک الافلاک صورت نگرفته بود
حسن پور با اشاره به حساسیت ایکوموس نسبت به عدم فعلیت یافتن ارزش های برجسته جهانی بالقوه تپه فلک الافلاک اظهار داشت: در تریبون های مختلف تکرار کرده ایم که مجموعه فلک الافلاک شامل یک تپه باستانی است که پس از سال ها توانستیم آنرا مورد کاوش علمی قرار دهیم در صورتیکه تا حالا هیچ نوع کاوش علمی نظام مند منجر به نتیجه ای در آن انجام نشده و بر طبق معیار متریک که منسوخ شده، کاوش شده بود که برای ما قابل استناد نیست و مجبور شدیم کاوش ها را از سر بگیریم.
وی با اعلان اینکه در کاوش لایه لایه از این تپه تاریخی که توسط «دکتر حمزه قبادی» انجام شد به حدود دوره مس و سنگ یعنی ۵۶۰۰ سال آثار زیست بشر در این تپه رسیدیم، بیان کرد: یکی از ایرادهایی که ایکوموس وارد کرده همین است؛ آنها در نامه محرمانه خود، ارزش های برجسته بالقوه تپه را پذیرفته و از به فعلیت نرسیدن آن اظهار نگرانی کردند بدین جهت اطراف محل تپه مورد گمانه زنی قرار خواهد گرفت و در مرحله بعدی به الحاقات پرونده اضافه خواهد شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان اشاره کرد: مجموعه فلک الافلاک به پرونده دره خرم آباد الحاق می شود و قرار نیست پرونده جدیدی برای آن تشکیل دهیم.
حسن پور اظهار داشت: بعد از گزارش ارزیاب یونسکو در شهریور و ارسال گزارش نهایی، ایکوموس طی دو مرحله مکاتبه کرد، اطلاعات درخواستی در مکاتبه اول ارسال شد و در مکاتبه دوم کاوش غارهایی مانند «غار قمری» درخواست شده بود و دلیلشان این بود که کاوش قبلی در دهه ۶۰ میلادی انجام شده است بدین سبب کاوش غار قمری با رویکرد «گاه نگاری» از سر گرفته شد که تاثیر بسیار زیادی در روند پرونده ثبت جهانی داشت.
موزه دیرینه شناسی فلک الافلاک نقطه قوت بود
وی، راه اندازی موزه دیرینه شناسی مجموعه فلک الافلاک را از نقاط قوت در پروسه ثبت جهانی دانست و اضافه کرد: مجموعه فلک الافلاک با همه بناها در ثبت جهانی موثر بوده است باشگاه افسران به عنوان مرکز گردهمایی تورهای گردشگری، موزه دیرینه شناسی با عنوان «یکصدهزار سال تاریخ زیست بشر»، تپه باستانی و مرکز اسناد همه از عناصر مهم این پروسه به شمار می روند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اشاره به جوابیه شماره ۱۷۷۴ ایکوموس درباب ثبت جهانی دره خرم آباد تصریح کرد: ایکوموس به چند مورد حساسیت دارد و مهم ترین آنها مسئله حفاظت، اصالت، یکپارچگی و مدیریت است که خوشبختانه پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد رای مثبت را در همه این موارد به دست آورده است و هیچ نوع چالشی در آینده نخواهیم داشت. درحقیقت در کنار عرضه تاریخ و تمدن به دنیا، هدف از ثبت، صیانت از این هویت تاریخی است و بطور معمول پرونده ها در این خصوص به مانع برخورد می کنند که ما از این مرحله عبور کردیم.
حسن پور اظهار داشت: در جوابیه ایکوموس آمده است که «ایکوموس معتقد می باشد وضعیت صیانت از اثر نامزد شده درمجموع خوب است» تنها گودال جلوی «غار گیلوران» باید محافظت گردد و این گودال در زمان کاوش به وجود آمده که ترانشه آن هنوز باز و در معرض عوامل محیطی قرار دارد و این حساسیت شدید ایکوموس را نشان میدهد.
وی اضافه کرد: همین طور در ادامه این جوابیه تأکید شده «ایکوموس معتقد می باشد که وضعیت حفاظت درمجموع خوب است و عواملی که بر مجموعه های نامزدشده تاثیر می گذارند بطور کلی کنترل شده اند.» و برای غارهای «کَلدر»، «یافته، «قَمری»، «گیلوران»، «کُنجی» و «گَراَرجِنه» نظر زمانی منسجمی در مورد پراکندگی، تعامل، رفتارهای اجتماعی، استراتژی سازگاری، معیشت، ابزارسازی و سایر جنبه های توسعه جوامع ماقبل تاریخ عرضه می کند.
پتانسیل دیرینه شناسی تپه فلک الافلاک هنوز مشخص نشده است
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان اشاره کرد: اعتقاد ایکوموس بر این است که این بخش ها در کنار هم پتانسیل برآورده کردن الزامات ارزش جهانی برجسته را تحت یک روایت کاملا اصلاح شده و مجموعه ای از پیکربندی های مجدد دارند.
«ایکوموس معتقد می باشد که پتانسیل دیرینه شناسی تپه فلک الافلاک هنوز مشخص نشده است درحقیقت از آنجائیکه تحقیقات علمی این مرحله بطور قطع اثبات کرد دولت عضو می تواند در مرحله بعدی درصورت کشف شواهد ملموس و قابل توجه بیش از دوره پارینه سنگی جدید توسط تحقیقات دیرینه شناسی و علمی و در صورت کمک به ارزش جهانی برجسته بالقوه، گنجاندن تپه در مجموعه شما را بررسی می کند.»
وی با یادآوری این که یکی از دلایلی که در سال ۲۰۰۷ هیچ مدیری به پرونده موقت ثبت جهانی دره خرم آباد ورود نکرد همین مشکلات مجموعه فلک الافلاک بود، اظهار داشت: این پرونده به سبب عدم فعلیت ارزش های بالقوه فلک الافلاک و موانعی که داشت همیشه در سازمان میراث فرهنگی برگشت می خورد اما در این برهه پا را فراتر گذاشته و مسئله غارها را پیش کشیدیم و حتماً باید نگاه متعصبانه و تک بُعدی به قلعه را کنار می گذاشتیم. این اقدام دوراندیشانه مسیر را برای پذیرش ثبت دره خرم آباد با همه مجموعه های درون آن راحت نمود.
چالش ها و مشقت هایی که به بالاخره عاقبت رسید
حسن پور در بخش دیگری از سخنان خود با اعلان اینکه سیاه نمایی این موفقیت، کوته بینی است، اظهار داشت: ما در حالی به ثبت جهانی ورود کردیم که استاندار تغییر کرده بود، رئیس جمهور شهید و در آن موقعیت کاملا در وضعیت سختی قرار داشتیم اما تلاش استانداران وقت، هم زیویار و هم شفقت قابل تقدیر است و فراموش نمی شود؛ همین طور قدردان همراهی استاندار لرستان هستیم استانداری که در کارنامه خود ثبت جهانی هگمتانه و چند اثر دیگر را دارد و بسیار جسور و مشتاق بصورت روزانه پیگیر این رویداد مهمست.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با رد همه اتهامات درباب حیف و میل اعتبارات در راه ثبت، تصریح کرد: شرایط سختی را تجربه کردیم باید استاندار وقت توجیه می شد و کار را شروع می کردیم در صورتیکه هیچ اعتباری نه ملی و نه استانی نداشتیم و تنها بودجه ما بودجه قلعه فلک الافلاک بود که امکان هزینه آنرا در غارها نداشتیم؛ جا دارد از ورود جدی و متعصبانه خانم حسن پور، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و تلاش در تامین و اختصاص اعتبار استانی این رویداد مهم قدردانی نماییم.
وی با اعلان اینکه هزینه کاوش غارها بسیار ناچیز بود، اشاره کرد: با همه این موانع، ورود سازمان های مردم نهاد، صخره نوردها، پویش های مردمی، تشکیل «کمیته رفع موانع ثبت جهانی» و همراهی دستگاه های خدمت رسان و همکاری بی بدیل شهرداری، راهداری، بنیاد مسکن و دیگر دستگاهها بویژه سردار باقری فرمانده سپاه حضرت ابوالفضل(ع) سبب شد کارهای بزرگی انجام دهیم.
حسن پور، نصب درب، نورپردازی و کفپوش غارها، شستشوی بنای قلعه، رفع همه عناصر زائد پیرامونی، آزادسازی حریم، پاکسازی غارها، نصب تابلوهای راهنما در سطح شهر و ورودی ها با همکاری شهرداری و راهداری را از اقدامات انجام شده در امتداد آماده سازی دره خرم آباد برای حضور ارزیاب یونسکو دانست و بیان کرد: جا دارد از تلاش مجموعه کارکنان میراث فرهنگی استان و پیمانکاران و همکاری رسانه ها قدردانی نماییم.
ثبت جهانی؛ بزرگترین موفقیت تاریخ لرستان
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در آخر با تأکید بر این که ثبت جهانی دره خرم آباد بزرگترین موفقیت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی لرستان قبل و پس از انقلاب اسلامی است، اظهار داشت: افسوس که عده ای قلیل با اخبار و اظهارنظرهای غیرتخصصی تلاش می کنند شیرینی این موفقیت را در کام مردم تلخ کنند.
وی اشاره کرد: شهروند جهان شهر باید نگاه جهانی داشته باشد فراموش نکنیم که ساکنان یک زیستگاه تاریخی هستیم و قلعه فلک الافلاک برای همیشه خواهد ماند بدین جهت انتظار داریم رسانه ها، فعالان فرهنگی و اجتماعی و کاربران مجازی مثل قبل در راه ثبت جهانی و اتفاقات خوشایند پس از آن ما را همراهی کنند.
براساس این گزارش، باتوجه به اظهارات مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، ثبت دره تاریخی خرم آباد کمتر از یک ماه تا مقصد غائی فاصله دارد؛ رویدادی که شاید آخرین فرصت استان برای عبور از فاکتورهای فقر، فلاکت و مهاجرت باشد. تحقق جهان شهر نیازمند همراهی و همکاری همه کسانی است که دل در گرو این سرزمین داشته و به میراث کهن آن تعلق خاطر دارند.
به گزارش فاما کیش به نقل از ایسنا، لرستان دارای بالاتر از ۵۰۰۰ اثر تاریخی است که ۲۶۰۰ اثر آن در لیست آثار ملی ثبت شده و این در حالیست که تا حالا سهمی از درآمد گردشگری عاید مردم نشده است.
این مطلب فاما کیش را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب